– Co mogę powiedzieć kobietom? Trzymajcie się. Walczcie, by nie stracić praw, które już wywalczyłyście. Wahadło w końcu wychyli się w drugą stronę – mówi wybitna pisarka Margaret Atwood.
(…)
W 1984 r., kiedy pisałam tę powieść, odwiedziłam Polskę. Byłam wtedy na stypendium w Berlinie Zachodnim i trochę podróżowałam. Pamiętam, że w Polsce zachwyciło mnie to, że tutejsi artyści nauczyli się tworzyć tak, żeby pewne treści nie były wyłapywane przez cenzurę. Polska Szkoła Plakatu rozwinęła się dzięki temu, że artyści musieli ciągle kombinować.
Co jeszcze zapamiętała pani z Polski?
– Odwiedziłam też wschodnie Niemcy i Czechosłowację i pamiętam, że tamtejsi ludzie byli nieufni, cały czas rozglądali się dookoła, zmieniali temat, kiedy rozmowa skręcała w niebezpiecznym kierunku. Polska wydała mi się najbardziej otwarta. Pamiętam, że pojechaliśmy na targi książki, a potem na spotkanie z komunistycznym Związkiem Literatów Polskich. Od razu na wejściu poczęstowano nas koniakiem. Nie mogłam uwierzyć, że mają takie imperialistyczne produkty pod ręką i w ogóle się z tym nie kryją.
Ta pozorna wolność wynikała pewnie z tego, że istniała u was silna opozycja demokratyczna, oparta w dużej mierze na Kościele. Tej siły nie było ani we wschodnich Niemczech, ani w Czechosłowacji.
Tylko że z samego faktu, że autokratyczny reżim upada, nie wynika jeszcze, że nie zastąpi go inny autokratyczny reżim. Po rewolucji francuskiej republika przetrwała tylko dekadę i nastąpiła epoka Napoleona, który, swoją drogą, zakazał aborcji.
Później przyjechałam do was jeszcze raz, w roku 1989, gdy kończyła się zimna wojna. I też trafiłam na bardzo interesujący moment.
Może nadszedł czas na kolejne odwiedziny.
– Chciałabym. Polska stoi na rozstajach dróg, jedni pędzą na lewo, drudzy na prawo. Nie jest to dla was bardzo korzystne, ale przynajmniej macie bardzo ciekawą historię. Oczywiście kiedy mówię „ciekawą”, mam na myśli „przerażającą”.
(…)
Polecamy lekturę całego wywiadu, który z Margaret Atwood przeprowadziła Natalia Szostak dla Gazety Wyborczej ?https://bit.ly/MargaretAtwoodDoPolskichKobiet
