Obrażenia

Na co choruje Polska dusza? Skąd agresja na ulicach, w domach, w biurze, w internecie? Zespół stresu pourazowego? Zaburzenia tożsamości? A może problemy z komunikowaniem emocji?

Autorzy z grupy Rekolektyw (Szczerek, Rejmer, Wasielewski, Kicińska, Jabłońska, Wójcińska, Wlekły, Puto), wzięli na warsztat polskie „uczucia narodowe” i stworzyli zbiór reportaży składający się na portret kraju w stanie emocjonalnego rozchwiania.

Ziemowit Szczerek i Kaja Puto – z dystansem, ale i fascynacją etnografów – udokumentowali falę fejsbukowego hejtu.

Mirosław Wlekły przyjrzał się zjawisku, które hejtowi towarzyszy jak cień – gotowości do odczuwania zgorszenia. Polak okazuje się tak samo skory do internetowej szarży, jak do publicznej urazy:

– Jak to „korki na Hlonda”? A gdzie słowo „arcybiskupa”?

– „Wielka księga cipek”? Treści nie znam, ale inna religia nie pozwoliłaby sobie na taką obrazę.

Magdalena Kicińska opowiada historię przemocy domowej, tym bardziej przerażającą, im bardziej do bólu przewidywalną – bez zwrotów akcji i bez zagadki. Wszystko przebiega tu rutynowo według stałego scenariusza: od picia, przez bicie, po przeprosiny; od ucieczki, przez rezygnację, po śmierć; od obojętności sąsiadów, przez niebieską kartę, po wzruszenie ramion policjantki.

Katalogu ofiar polskich emocji dopełniają reportaże Urszuli Jabłońskiej – o tym, co czeka transseksualistę na polskiej wsi, Małgorzaty Rejmer – o mieszkańcach ośrodka dla uchodźców i ich sąsiadach z cichego polskiego miasteczka oraz Agnieszki Wójcińskiej – o Polakach o „niepolskich” rysach twarzy i kolorze skóry.

Książkę zamyka zaskakujący tekst Macieja Wasielewskiego. Pozornie prowadzi nas w zupełnie inną rzeczywistość – za kulisy warszawskiego Klubu Komediowego.

Reporterzy młodego pokolenia nie wierzą w podział na Polskę A, B i C, nie wierzą w jakichś „nas” i „onych”. Widzą jednak, z ilu warstw się ona składa. I jak trudno czasami je skleić.

Stowarzyszenie Reporterów Rekolektyw powstało w 2014 r. Zrzesza polskich autorów reportaży. Są wśród nich: laureat Paszportu Polityki, zdobywczyni Nagrody „Gryfia” i Nagrody im. Teresy Torańskiej, zwyciężczyni konkursu Grand Press, nominowani do najważniejszych nagród literackich autorzy i autorki dobrze przyjętych książek non-fiction.

Wolność słowa nie jest czymś oczywistym. Kończy się tam, gdzie zaczyna się sfera ochrony innych osób – przed obrażaniem, nienawistnym szyderstwem, wykluczeniem, znieważeniem czy przemocą. Gdzie postawić granicę? Czy można ją z góry określić, kiedy każdy przypadek jest inny, internet zmienia sposoby komunikowania się, a ludzkich zachowań czy słów nie sposób przewidzieć? O trudnościach w ważeniu racji i szukaniu równowagi między wolnością słowa a interesem publicznym jest ta książka. – Adam Bodnar

Ta książka powinna dotrzeć do każdego domu. Do tych, którzy boja się i nie rozumieją inności po to, by rozproszyć obawy, poznać i rozproszyć lęki wobec Innego, Obcego. Reportaże mówią o Człowieku, o którym, ci żyjący w lęku mówią: „ścierwo, bydło, robale” widząc rozwiązanie w „likwidacji”. Ta książka to lustro prawdy o nas samych. Przejrzyjmy się w nim i dowiedzmy się czegoś więcej o sobie nawzajem. Potrzebujemy tego, żeby nienawiść płynącą z lęku zamienić w miłość i zrozumienie. Wszyscy chcielibyśmy żyć w lepszym świecie. – Janina Ochojska

Że Polacy są narodem, który uwielbia się obrażać – to nie nowina. Rekolektyw idzie jednak krok dalej, znajdując nieoczywistą przyczynę, dla której oburzenie jest naszym chlebem powszednim. Na imię jej “lęk”. – Michał Olszewski